In een gesprek dat ik vandaag had, kwam de volgende stelling aan de orde: cliënten hebben geen hulpvraag, maar vragen om hulp. Dat was voor mij even iets om over na te denken.
We hebben in onze opleiding geleerd om te zoeken naar de hulpvraag of zelfs de vraag achter de vraag. Met het idee dat als we de goede hulpvraag hebben, we een interventie kunnen uitkiezen die die hulpvraag beantwoort (of oplost). Als we met een complexe bril kijken, wordt het idee van dé hulpvraag van een client problematisch.
Waarschijnlijk heeft iemand meerdere hulpvragen. Bij complexe problemen zijn er vaak verschillende dingen de meespelen bij het ontstaan en in stand houden van het probleem. En als we iets weten, is het wel dat het probleem opdelen in deelproblemen, in verschillende hulpvragen, en deze hulpvragen oplossen, meestal niet zorgt voor een oplossing.
Maar er spelen nog andere problemen, die niet direct iets met complexiteit te maken hebben. Het bepalen van de hulpvraag, of de vraag achter de vraag, is een subjectieve verhaal. Niet alleen voor de client, maar ook voor de hulpverlener.
Als je als client niet weet wat er aan de hand is, omdat het gewoon complex is, dan is het moeilijk om de vinger op de zere plek te leggen. En als hulpverlener zie je waarschijnlijk die vragen waar jij antwoorden op hebt. Heel menselijk, en bedrijfstechnisch een goede zaak.
Eigenlijk hebben mensen geen hulpvraag, ze vragen om hulp. Dat is iets essentieel anders. Je hoeft dus niet in 3 gesprekken te houden om achter de hulpvraag, of de vraag achter de vraag, te komen. Vraag gewoon waarmee je ze kan helpen. Dat hoeft niet altijd direct effect te hebben, maar het zet wel het proces in werking.
Zo krijgen cliënten het gevoel dat er naar hen geluisterd word, wat hun hele mentale model over hulpverlening positief kan veranderen (niet iedereen heeft goede ervaringen met hulp).
Je wordt makkelijker een onderdeel van het systeem en kan daarom beter zien wat er speelt in een systeem, en je hebt meer invloed.
En mocht hun vraag om hulp het probleem niet oplossen, dan heb je iets om over te praten. Waarom is het niet gelukt? Wat moet er dan gebeuren? Allemaal informatie dat inzicht kan geven over het ontstaan van het emergente gedrag. En die dus mogelijke aangrijpingspunten zijn voor interventies. Goede monitoring is van essentieel belang in elk hulpverleningsproces.
Mijn eerste conclusie is dan ook: ‘hulpvraag’ is eigenlijk een verschrikkelijk woord, het is jargon en het schept een ongelofelijk afstand. Hierdoor lijkt het of het probleem een puzzel is, terwijl het eigenlijke een zooitje is.
Wat vind jij?
