Je hebt vast al iets meegekregen over de grote trend in productiviteit en leefstijl: kleine gewoontes oftewel Atomic Habits
Atomic habits zijn kleine, consequent uitgevoerde handelingen die, als je ze maar lang genoeg volhoudt, leiden tot aanzienlijke positieve veranderingen in het leven. Dat klinkt je hopelijk bekend in de oren, want in de complexiteit noemen we dat het vlinder effect.
Bijvoorbeeld, elke dag 5 minuten lezen leidt tot het lezen van veel boeken per jaar, en dagelijks minstens één keer glimlachen naar een onbekende geeft je een grote dosis positieve energie. Het idee is dat een kleine handeling gemakkelijker vol te houden zijn dan grote veranderingen: 5 minuten lezen per dag is makkelijker dan het lezen van 1 boek per maand. Het effect van kleine veranderingen is nog groter als ze onderdeel zijn van een positieve feedback loop. Als je glimlacht naar een onbekende, is de kans groot dat ze teruglachen, wat je een beter gevoel geeft en je vaker doet glimlachen. Als je cliënten kunt helpen bij het aanleren van nieuwe kleine gewoontes, kunnen ze na verloop van tijd grote positieve resultaten ervaren.
Natuurlijk zullen niet alle gewoontes bijdragen aan de oplossing van het probleem. Het is dus belangrijk om te weten welke gewoontes op de lange termijn het meest effect hebben.
Zoals zo vaak kan complexiteitstheorie ons helpen om te bepalen welke gewoontes de grootste veranderingen teweegbrengen.
Welke gewoontes geven de grootste veranderingen?
Elk gedrag, dus ook gewoontes, zijn emergent gedrag van het complexe systeem.
Als we gedrag willen veranderen, moeten we dus het systeem veranderen. Donella Meadows, een beroemde wetenschapper op het gebied van systeemdynamica, schreef ooit een artikel over waar je moet ingrijpen in een systeem om verandering te bewerkstelligen. Dat is ons uitgangspunt voor systeemverandering.
Volgens al die boeken over gewoontes, zouden we dus met atomic habits het systeem moeten kunnen veranderen.
Verander de mindset of mentale model
Het uitgangspunt van dit idee is dat een systeem zichzelf organiseert op basis van een mindset.
Hoe reageer jij wanneer een onbekende naar je glimlacht? Word je blij van dit vriendelijke gebaar, of voel je je onzeker omdat je denkt dat ze je uitlachen? En hoe ga je om met die onzekerheid? Spreek je jezelf streng toe en probeer je het om te zetten in iets positiefs, of zie je het als bevestiging van een diepgewortelde karaktereigenschap?
Door middel van kleine gewoontes je mindset veranderen, zal de relaties tussen de elementen veranderen en daarmee het systeem en dus het gedrag veranderen.
Positieve bevestigingen of Affirmaties
Soms kunnen de ideeën en gedachten van de cliënt (oftewel hun mindset) verandering belemmeren.
Ze kunnen bijvoorbeeld denken dat ze lelijk zijn, dat ze iets niet kunnen, of dat de wereld nu eenmaal zo is. Je kunt samen met de cliënt werken aan deze overtuigingen door regelmatig gebruik te maken van korte zinnetjes die voor hen betekenisvol zijn, ook wel bekend als affirmaties. Dit is vergelijkbaar met gesprekken met jezelf in de spiegel en het benadrukken van succesmomenten, zoals “Zie je wel dat ik het kan!”
Natuurlijk is het belangrijk om samen met de cliënt de belemmerende gedachten te identificeren en vervolgens samen zinnen te vinden die deze gedachten positief veranderen..
Dagboekschrijven
Als je client affirmaties te zweverig vind, dan zou je journaling kunnen voorstellen.
Dit is als het bijhouden van een dagboek, maar met een focus op bewustwording. De cliënt schrijft op wat hen bezighoudt, wat er in hun gedachten speelt en hoe ze zich voelen. Het doel is om meer inzicht te krijgen in de dagelijkse gebeurtenissen en zich af te vragen of er andere verklaringen zijn voor situaties. Werd je echt uitgelachen of was er een andere verklaring voor het gelach dat opsteeg toen je de kamer binnen kwam?
Er zijn verschillende soorten dagboekschrijven, dus het kan interessant zijn om dit samen met de cliënt te verkennen.
Herformuleren
Een andere effectieve aanpak is het herformuleren van gedachten naar een positievere insteek: Herlabelen.
Door gebeurtenissen op een andere manier te benaderen, kunnen negatieve denkpatronen doorbroken worden. Bijvoorbeeld, in plaats van “Ik heb het weer niet gehaald,” zou de cliënt kunnen denken “Ik heb het opnieuw geprobeerd.” Of in plaats van “Ik heb me niet aan mijn dieet gehouden,” kunnen ze denken “Ik heb vandaag twee stukken fruit gegeten.” Herlabelen vereist vaak wat oefening, omdat cliënten vaak al jarenlang vastzitten in negatieve gedachten
Je kan er een heel leuk spelletje van maken: wie kan de meest positieve draai geven aan dit negatieve verhaal.
Kanttekeningen
Kleine veranderingen in gewoontes kunnen dus de sleutel zijn tot blijvend succes.
Er zijn wel een paar dingen waar je op moet letten. De nieuwe gewoonte moet consistent zijn om succesvol te zijn. In het boek vind je tips over hoe dat te doen. Ten tweede kost het tijd. Het is dus geen interventie voor snel succes. Vaak wordt het dus gebruikt naast reguliere interventies.
Als het de client lukt om positieve kleine gewoontes aan te leren naast reguliere interventies, geloof ik dat het eindresultaat meer te danken is aan de nieuwe mindset dan aan de interventie zelf.
Meer tips? Kijk dan hier wat het effect is van het wegnemen van obstakels. Of Kijk hier voor alle tips.
Klik hier als je meer wilt meer weten over complexiteit en pedagogiek.
Niet alle problemen zijn complex. Lees hier welke problemen je anders (complex) moet aanpakken.
