Tip: Obstakels wegnemen

Obstakels wegnemen
opleidingen

Meepraten?

Kom bij de facebookgroep voor pedagogen die niet bang zijn voor complexiteit!

In onze wereld worden we regelmatig geconfronteerd met hardnekkige, complexe problemen die soms behoorlijk lastig lijken op te lossen. Het kan gaan over het bevorderen van positief gedrag, het ondersteunen van gezinnen in moeilijkheden, of het creëren van een veilige en stimulerende omgeving voor jongeren. Het aanpakken van deze uitdagingen heeft vaak wisselend succes. Maar systeemdenken en kennis over complexiteit geeft mogelijkheden. Zo kan het wegnemen van obstakels een mogelijkheid zijn om een probleem aan te pakken.

In de wereld van opvoeding en jeugdhulp zien we veel complexiteit. De problemen zijn dan een dynamisch systeem vol met verschillende elementen, zoals gezinnen, jongeren, professionals en sociale structuren. Traditionele benaderingen van probleemoplossing richten zich vaak op het toevoegen van elementen aan het systeem om op die manier een nieuw evenwicht te vinden. Maar eerlijk gezegd kan dit best lastig zijn, omdat het systeem complex en met elkaar verweven is.

Als we obstakels wegnemen, proberen we systemen zichzelf opnieuw te laten organiseren. Bij zelforganisatie draait het om het natuurlijke vermogen van gezinnen, jongeren en professionals om samen te werken en oplossingen te vinden. Hierbij worden ze niet voortdurend van bovenaf gestuurd. Het is een spontaan proces dat voortkomt uit de interactie en betrokkenheid van alle betrokkenen. Door obstakels weg te nemen, kunnen gezinnen, jongeren en professionals floreren en kunnen nieuwe benaderingen, ideeën en innovaties ontstaan.

Wegnemen vs toevoegen

De traditioneel manier van werken, het toevoegen aan het systeem, heeft z’n nadelen. Zo kan het toevoegen van elementen aan het systeem leiden tot suboptimale oplossingen. Systemen zijn complex en er zijn zoveel variabelen en interacties die meespelen. Dat maakt het lastig om alles te begrijpen. Als we een systeem in een nieuw evenwicht dwingen, bestaat het risico dat we de complexiteit onderschatten en onbedoelde gevolgen veroorzaken.

wegnemen

Zo is de aanwezigheid van een hulpverlener een toevoeging aan het systeem. De aanwezigheid van de hulpverlener kan dan het enige zijn dat het nieuwe evenwicht in stand houdt. Wanneer de hulpverlening stopt en de pedagoog vertrekt, kan het systeem weer terugvallen in het oude evenwicht. Zie ook deze Tip: maak het systeem robuust. Het wegnemen van obstakels helpt het systeem zichzelf te herorganiseren op een manier die het beste bij hun past. De kans is dan veel groter dat het nieuwe evenwicht, zonder probleem, blijft bestaan.

Waarom obstakels wegnemen?

Het wegnemen van obstakels bevordert ook het vermogen van het systeem om zich aan te passen en te evolueren. Door obstakels weg te nemen, vergroten we de veerkracht van het systeem. Er komt zo ruimte voor nieuwe ideeën, benaderingen en innovaties. Het stimuleert een cultuur van voortdurende groei en verbetering, waarbij gezinnen, jongeren en professionals worden aangemoedigd om te experimenteren, te leren en samen te werken. Het vergroten van de veerkracht betekent ook dat de kans op problemen in de toekomst kleiner wordt, of dat problemen makkelijker zijn op te lossen. Ze zullen dan sneller terugvallen in een positief evenwicht.

obstakel wegnemen

Je moet die obstakels natuurlijk wel kunnen vinden voordat je ze kan wegnemen. Dat betekent dat je moet veel weten over het systeem en de dynamiek ervan. Het begint met het herkennen van patronen en het identificeren van knelpunten die zelforganisatie belemmeren. Dit kan via een workshop group model building of door samen met je team een tekening te maken van het systeem. De mogelijke obstakels moet je breed zien zoals beperkende procedures, ontoereikende hulpbronnen, belemmerende attitudes of gebrek aan samenwerking tussen verschillende betrokken partijen. Het is belangrijk om de obstakels te herkennen die de groei en het welzijn in de weg staan. Daarna kan je stappen ondernemen om deze obstakels aan te pakken.

Denk groot en creatief

Het wegnemen van obstakels kan op verschillende manieren plaatsvinden. Het kan bijvoorbeeld betekenen dat we bureaucratische procedures vereenvoudigen en flexibeler maken. Zo hebben gezinnen gemakkelijker toegang tot de benodigde ondersteuning. Het kan ook inhouden dat we belemmerende attitudes en stigma’s aanpakken, zodat gezinnen en jongeren zich vrij voelen om hulp te zoeken en te ontvangen zonder angst voor veroordeling. Maar je kunt ook denken aan obstakels die betrekking hebben op het verbeteren van de samenwerking tussen professionals en het creëren van een integrale aanpak. Zo kunnen verschillende diensten en disciplines beter samenwerken om gezinnen en jongeren effectiever te ondersteunen.

Een essentieel aspect van het wegnemen van obstakels in opvoeding en jeugdhulp is het creëren van een ondersteunende en vertrouwensvolle omgeving. Het betekent het luisteren naar de stemmen en ervaringen van gezinnen, jongeren en professionals, en hen actief betrekken bij het identificeren en aanpakken van obstakels. Zo creeren we ruimte voor leren en groei, waarbij professionals worden aangemoedigd om nieuwe benaderingen uit te proberen, van elkaar te leren en hun praktijk continu te verbeteren (zie ook de tip: Praat met je client).

Het wegnemen van obstakels in opvoeding en jeugdhulp is niet simpel. Het vereist inzet, samenwerking en flexibiliteit. Het is belangrijk om te erkennen dat verandering tijd kost en dat er geen kant-en-klare oplossingen zijn voor complexe problemen. Het vraagt om een voortdurende evaluatie en aanpassing van de obstakels die moeten worden aangepakt, omdat de behoeften en context van gezinnen en jongeren evolueren verder in de tijd. Het is een proces van vallen en opstaan, waarbij we leren van onze successen en mislukkingen.

Niet simpel

Het wegnemen van obstakels in opvoeding en jeugdhulp vereist ook een cultuurverandering. Het gaat niet alleen om het individueel aanpakken van specifieke obstakels, maar ook om het creëren van een bredere mindset binnen de sector. Dit betekent het bevorderen van een cultuur van openheid, samenwerking en empowerment. Het gaat om het erkennen en waarderen van de diverse perspectieven en expertise van gezinnen, jongeren en professionals. Het betekent ook het creëren van ruimte voor innovatie en experimenteren, zodat nieuwe ideeën en benaderingen kunnen ontstaan.

Het wegnemen van obstakels in opvoeding en jeugdhulp kan dus een verschil maken. Het systeem (gezin) kan zelf een nieuw evenwicht vinden. Misschien niet op de manier hoe wij als dappere pedagogen dat hadden gedaan, maar wel op een manier die past en die ook perspectieven geeft op lange termijn.


 Meer weten?

Klik hier als je meer wilt meer weten over complexiteit en pedagogiek.

Niet alle problemen zijn complex. Lees hier welke problemen je anders (complex) moet aanpakken.

dynamiek in pedagogiek

Wat zoek je?

Meer weten over hardnekkige pedagogische problemen?

podcast aanvragen

Ik stuur je drie dagen lang, elke dag een podcast waarin ik je vertel wat hardnekkige pedagogische problemen zo bijzonder maakt en wat dat voor jou als professional betekent.

dynamiek in pedagogiek

Deze website maakt gebruik van cookies. Door de site te blijven gebruiken, ga je akkoord met ons cookiebeleid. Meer informatie: Privacybeleid​