Als pedagogen hebben we de taak om problemen op te lossen die kinderen en jongeren in hun ontwikkeling en groei belemmeren. Soms zijn deze problemen zo hardnekkig dat ze ons voor grote uitdagingen stellen. Maar toch, als dappere pedagogen zijn we soms blij met de vreemdste dingen. Zo kunnen we een grote glimlach op ons gezicht krijgen als een probleem verslechterd. Hoera, het gaat slechter!
Op het eerste gezicht lijkt deze reactie misschien vreemd. Waarom zou je blij zijn als een probleem verslechtert? Het klinkt tegenstrijdig en misschien zelfs verwarrend. Maar als je kijkt vanuit het oogpunt van complexiteit, is het niet zo vreemd. Waarom? Omdat het betekent dat de hardnekkigheid ‘eruit’ is. Het probleem is veranderd en er is ruimte voor een nieuw evenwicht. Een evenwicht waarin het probleem opgelost kan worden.
Als een probleem langdurig aanwezig is en niet opgelost lijkt te kunnen worden, kan dat enorm demotiverend zijn. Het voelt als een hardnekkige blokkade op de weg naar vooruitgang. Maar als het probleem verslechtert, betekent dit dat er een verandering heeft plaatsgevonden. Het is alsof er een deur open gaat naar nieuwe mogelijkheden en oplossingen. Er ontstaat ruimte om het probleem op een andere manier aan te pakken.
Unfreezing-Frezing
Je kunt de vergelijking trekken met de fasen van gedragsverandering in het ‘Unfreezing-Frezing’ model van Kurt Lewin. Lewin onderscheidt 3 basisfasen van gedragsverandering:
- Fase 1: Unfreezing: mensen dienen zich bewust te worden en los te komen van ongewenste gewoonten.
- Fase 2: Moving: mensen dienen zich vereiste kennis, attitudes en vaardigheden eigen te maken.
- Fase 3: Freezing: het gewenste gedrag moet niet eenmalig worden uitgevoerd, maar moet een vast onderdeel worden en blijven van het dagelijks doen en laten.
De verslechtering van het probleem is eigenlijk een vorm van ontdooien, unfreezing. De relaties tussen de elementen zijn zo veranderd dat er verandering mogelijk is. En dat vinden we fijn, vandaar die glimlach. En omdat nu alles niet meer vast zit (bevroren) kunnen er nog meer veranderingen optreden, moving. Hierdoor kan het systeem veranderen en naar een ander evenwicht kantelen.
Dan is het natuurlijk wel de kunst om het systeem in dat evenwicht te houden, freezing. Het evenwicht moet robuust worden zodat het niet bij de eerste de beste tegenslag weer terugvalt in het ouder evenwicht. Je leert er meer over in deze tip.
Natuurlijk betekent dit niet dat het oplossen van het complexe probleem nu makkelijk wordt. Er zal nog steeds hard gewerkt moeten worden om het nieuwe evenwicht te vinden en het probleem op te lossen. Maar eigenlijk is het moeilijkste stuk al geweest. Het is nu aan ons als dappere pedagogen om onze creativiteit en expertise in te zetten om het nieuwe evenwicht te vinden en het probleem op te lossen.
Meer weten? Kijk waarom kennis over complexiteit belangrijk is voor pedagogen.
Niet alle problemen zijn hetzelfde. Lees hier welke problemen je anders (complex) moet aanpakken.
Lees hier meer over hoe je complexe pedagogische problemen kunt oplossen.
