Armoede is een maatschappelijk probleem dat al eeuwen bestaat. Alleen deze zin is al een hint dat het hier om een complex, of wicked, probleem gaat. Bovendien is er een grote verwevenheid met gezondheid en chronische stress. Als je deze problemen uittekent in een causaal diagram, dan zie je verschillende feedbackloops . Dit onderzoek van de gemeente Den Haag heeft dat gedaan. Ze zet armoede in een causaal diagram. Om vast een tipje van de sluier op te lichten, dit is het resultaat:
Het causale diagram is gemaakt via ‘group model building‘. Dit is een vorm van participerend onderzoek waarin een groep deelnemers (stakeholders) met elkaar de samenhang van een complex probleem onderzoekt. De gemeente Den Haag en het RIVM hebben zo, ondersteund door studenten van de Radboud Universiteit, dit causaal diagram ontwikkeld.
Het rapport geeft een duidelijk overzicht van het probleem, inclusief een beschrijving van alle feedbackloops. En wat nog mooier is, ze geven aanbevelingen voor interventies op basis van die loops.
Hun conclusie start met deze zin die de kern van mijn verhaal goed samenvat:
Het causale diagram illustreert waarom beleidsmaatregelen die gericht zijn op slechts één factor en geen rekening houden met de andere factoren, waarschijnlijk slechts weinig of geen effect hebben.
Nieuwsgierig hoe ze aan deze conclusie komen? Lees dan hier het hele artikel Armoede, chronische stress en gezondheid in de gemeente Den Haag
Armoede is ook een complex pedagogische probleem. Meer weten over pedagogiek en complexiteit? Lees dan hier verder.
Je verder verdiepen in armoede als complexe probleem? Kijk dan naar alle artikelen over armoede op deze website.
In deze blog wordt dit systeemdiagram ook gebruikt om uit te leggen waarom indirecte factoren minstens zo belangrijk zijn als factoren die het probleem direct beïnvloeden.