Complexe systemen zijn complex. De gevolgen van een actie zijn niet altijd te overzien: niet wat er gebeurt en niet hoe erg het gebeurt. Soms hebben acties onbedoelde en vooral vervelende gevolgen: het cobra effect. Lees hier het verhaal over de hulp van katten op Borneo.
In een poging om de malariamuggen, en daarmee malaria, uit te roeien op het Indonesische eiland Borneo, werd het eiland besproeid met insecticide (waarschijnlijk DDT). En alhoewel het de muggen uitroeide, waren er ook onbedoelde, ernstige gevolgen. Er ontstond een kettingreactie die door het voedselweb ging:
- Dode, vergiftigde muggen weren opgegeten door Gekko’s
- Gekko’s vol gif werden opgegeten door katten
- Katten gingen dood
- en aten dus geen ratten meer, waardoor het aantal ratten omhoog ging.
- Ratten zorgde voor ziektes en vraten zich een weg door de graanschuren.
Zo zorgde het uitroeien van malaria dus voor ziekte en hongersnood. Dat zijn nog eens onbedoelde gevolgen. Onderstaand filmpje legt het probleem uit:
Het antwoord op dit probleem: stuur katten naar Borneo. Ze werden in kratten gestopt en door de Engels luchtmacht (RAF) met parachutes gedropt op Borneo. Zo kwam de rattenplaag weer onder controle.
Als je onbedoelde gevolgen ziet, is het altijd handig om een systeemdiagram te maken. Deze versie is gemaakt door SystemsWiki’s musings.
De analyse van katten op Borneo
Helemaal links zie je balancerende loop “01B Stabilize Malaria”. Het besproeien met DDT verminderd het aantal muggen (dat is die rode gestippelde pijl), waardoor ook de malaria verminderd. Deze loop werkt op zich goed. De malaria neemt in de loop van de tijd af. Het probleem ontstaat omdat omdat het element “DDT sproeien” nog een effect heeft, namelijk dat het in de voedselketen van katten komt. Voordat de katten gedropt werden, was een keten waarbij elke versterking van de vervuiling in de voedselketen direct doorwerkte in de twee uiteindelijke problemen: ziektes en hongersnood. zoals je (hopelijk) ziet, zijn dit ketens en geen feedbackloops. Er is dus geen zichzelf versterkend effect, gelukkig.
Uiteindelijk komt dus de tweede balancerende loop in beeld “02B Stabilize Rat Population”. Het droppen van katten op Borneo stabiliseert de ratten populatie waardoor ziektes en de hongersnood weer onder controle komen.
Handig he, zo’n systeemdiagram.
Meer weten?
Bekijk hier het hele systeemdiagram op kumu
Meer voorbeelden over onbedoelde (cobra) effecten? Lees dan deze blog over onbedoelde effecten van het verplaatsen van de zorg naar de gemeente.
Vraag je af wat dit te maken heeft met pedagogiek? Lees dan deze blog.
