Het belang van monitoring is hier al vaker aan de orde geweest. Omdat complexe problemen een onverwachte reactie kunnen geven op een goed bedoelde interventie, is het belangrijk om de reactie van het systeem op de interventie goed te meten. En dan niet alleen het effect van de interventie, maar vooral ook kijken of het beoogde effect wordt gezien. (Dus niet alleen meten of iemand naar opvoedcursus gaat en het huiswerk maakt, maar ook of het welzijn van ouders en kinderen ook daadwerkelijk verbeterd). Dat betekent dat je dus zaken meetbaar moet maken. En dat is lastig. zeker als het om ingewikkelde concepten als welzijn of geluk gaat.
In complexe systemen is er vaak een verschil tussen de stuurfactoren en de meetfactoren. Stuurfactoren zijn vaak de hefboompunten, factoren waar kleine verschillen grote gevolgen kunnen hebben. “Kleine verschillen”, dat betekent niet zo interessant om te meten. De “grote gevolgen” moeten meestal gemeten worden, dat zijn dus de meetfactoren.
Een doel kan zijn: in 2030 is de schooluitval 10% lager dan in 2020. Of: In 2040 zijn er geen dakloze kinderen meer. Of, in 2045 20% minder kinderen met overgewicht dan in 2010. Meetbaar maken helpt om te sturen. De grote complexe vraag blijft natuurlijk, waar moet je sturen? Kijk maar eens naar dit causale diagram over overgewicht bij kinderen:
Maar OK, Als je niets meet, weet je ook niet of sturen werkt. En dat geldt dus ook voor overheidsbeleid. Schotland, IJsland en Nieuw-Zeeland hebben specifieke meetfactoren gemaakt voor welzijn in hun land. Want, zeggen zij, dat is eigenlijk de enige maatstaf die geldt. Kijk maar naar deze Tedtalk:
