Hefboom

opleidingen

Meepraten?

Kom bij de facebookgroep voor pedagogen die niet bang zijn voor complexiteit!

Ooit een breekijzer gebruik? Of een snoeischaar? Dan heb je het hefboomeffect ervaren. (Zie ook dit grappige filmpje van school TV). Het is van oorsprong een natuurkundig verschijnsel, maar de term wordt gebruikt in veel vakgebieden waaronder de pedagogiek. Als je een hefboom gebruikt, kun je met weinig kracht grote dingen bereiken.

Zo kan de aanleg van een speeltuin een positieve invloed hebben op de hele buurt. Kinderen gaan meer buitenspelen. Er ontstaan sociale contacten tussen ouders en meer sociale steun zodat minder hulp nodig is. Kinderen worden gezonder en socialer, en doen het beter op school. Het zoeken naar een hefboom is daarom een geliefde bezigheid van veel beleidsmakers. Als je de juiste hefboom hebt gevonden, kan je immers met weinig geld grote effecten bereiken.

Ook voor een pedagoog of hulpverlener die werkt met een gezin zijn hefbomen belangrijk. Je bent  vaak maar een klein elementje in het complexe systeem waarin kinderen opgroeien. Toch wil je een groot effect hebben. Jij bent dus ook op zoek naar een hefboom waar jij met jouw (relatief) kleine bijdrage een groot verschil kan maken.

hefboom

Elk complex systeem heeft die hefbomen. Maar omdat de elementen in het systeem elkaar op verschillende manieren beïnvloeden, is het vaak heel moeilijk om zo’n hefboom te vinden. Hefbomen zijn vaak het gevolg van feedbackloops in het systeem, dus processen die zichzelf versterken: hoe meer kippen, hoe meer kuikens, geeft nog meer kippen, geeft nog meer kuikens…Voor je het weet heb je met één extra kip genoeg eieren voor een jaar.

In ons voorbeeld over spijbelen hebben ook een paar van deze processen gezien. Als kinderen hun (1) spullen op orde hebben kunnen ze beter mee doen in de les en worden ze (2) competenter. Dit heeft een positieve invloed op (3) motivatie waardoor ze vaker hun (1) spullen op orde zullen hebben. Iemand helpen om haar bureau te organiseren kan zo leiden tot een schooldiploma.

De makkelijkste manier om hefbomen te vinden, is door het maken van systeemdiagrammen. Zo’n plaatje maakt het makkelijker zoeken. Maar dit is zeker niet de enige manier om hefbomen te vinden. Donella Meadows heeft er haar levenswerk van gemaakt. Zie bijvoorbeeld “Leverage Points: Places to Intervene in a System’’

Het punt van deze blog is: kleine veranderingen kunnen grote verschillen maken. Eén steentje kan een lawine veroorzaken. Hoe beter je bent in het vinden van hefbomen in complexe pedagogische systemen, hoe makkelijker je pedagogische systemen kunt verbeteren.


Nieuwsgierig naar waarom kennis over complexiteit voor jou belangrijk is? Lees hier meer over complexiteit en de relatie met pedagogiek.

Zelf systeemdiagrammen maken? Kijk dan hier voor een doe-het-zelf werkwijze. Of volg samen met je team een workshop ‘Inzicht in systemen’

dynamiek in pedagogiek

Wat zoek je?

Meer weten over hardnekkige pedagogische problemen?

podcast aanvragen

Ik stuur je drie dagen lang, elke dag een podcast waarin ik je vertel wat hardnekkige pedagogische problemen zo bijzonder maakt en wat dat voor jou als professional betekent.

dynamiek in pedagogiek

Deze website maakt gebruik van cookies. Door de site te blijven gebruiken, ga je akkoord met ons cookiebeleid. Meer informatie: Privacybeleid​